Çiçek aşısının ne olduğu ve en son ne zaman yapıldığıyla ilgili sorgulamalar sürüyor. Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ), dünya çapında maymun çiçeği virüsü (mpox) için alarm vermesinin ardından, çiçek aşısının tarihçesi araştırılmaya başladı. Peki, çiçek aşısı nedir, en son ne zaman yapıldı? Çiçek aşısı Türkiye'de var mı, yapılıyor mu?
Çiçek aşısı, maymun çiçeği virüsünün dünyada yeniden yaygınlaşmaya başlamasıyla birlikte gündeme geldi. 1958'den 1977 yılına kadar ortalığı kasıp kavuran çiçek hastalığı nedeniyle, DSÖ tarafından çiçek aşısı tüm dünyada yapılmaya başlamıştı. Çiçek aşısı yaptıranların, maymun çiçeği virüsünden korunduğuyla ilgili açıklamaların yapılması üzerine, aşının hala yapılıp yapılmadığı ve Türkiye'de en son ne zaman yapıldığı merak ediliyor.
Çiçek aşısı, bulaşıcı bir hastalığa karşı geliştirilen ilk aşıdır. 1796 yılında İngiliz doktor Edward Jenner, nispeten hafif olan sığır çiçeği virüsü enfeksiyonunun ölümcül çiçek virüsüne karşı bağışıklık kazandırdığını göstermiştir.
Sığır çiçeği, 20. yüzyılda modern çiçek aşısı ortaya çıkana kadar doğal bir aşı görevi gördü. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 1958'den 1977'ye kadar çiçek hastalığını ortadan kaldıran küresel bir aşılama kampanyası yürütmüş ve çiçek hastalığını ortadan kaldırılan tek insan hastalığı haline getirmiştir.Artık halka rutin çiçek aşısı yapılmasa da aşı biyoterörizm, biyolojik savaş ve mpox'a karşı korunmak için hala üretilmektedir.
1885’te dünyada ilk defa çiçek aşısı uygulaması için Osmanlı’da kanun çıkarıldı. 1892’de ilk Çiçek Aşısı Üretim Merkezi (Telkihhâne-i Şâhâne) Miralay Hüseyin Remzi Bey tarafından kuruldu.Türkiye'de hastalıkların yok olması ile 1971’de tifüs, 1980’de çiçek aşısı üretimi sonlandı.
Aşı terimi, çiçek aşısının kökenini yansıtan Latince inek kelimesinden türemiştir. Edward Jenner çiçek hastalığından variolae vaccinae (inek çiçek hastalığı) olarak bahsetmiştir.Çiçek aşısının kökenleri, özellikle Louis Pasteur'ün 19. yüzyılda aşı oluşturmak için laboratuvar teknikleri geliştirmesinden sonra, zaman içinde bulanıklaştı. Allan Watt Downie 1939'da modern çiçek aşısının serolojik olarak inek çiçeğinden farklı olduğunu göstermiş ve daha sonra vaccinia ayrı bir viral tür olarak kabul edilmiştir.Tüm genom dizilimi, vaccinia'nın en çok at çiçeği ile yakından ilişkili olduğunu ve Büyük Britanya'da bulunan inek çiçeği suşlarının vaccinia ile en az yakından ilişkili olduğunu ortaya koymuştur.